Археалогія Гарадной. Ад тшцінецкай культуры да сярэднявечча

Валер Кісель

Лісіныя норы ў валах

У першай частцы даследавання па археалогіі Гарадной быў ахоплены перыяд да Другой сусветнай вайны. Разглядаліся паведамленні расійскіх і польскіх крыніц пра археалагічныя знаходкі ў ваколіцах Гарадной. Былі прыведзеныя ўспаміны з міжваеннага часу мясцовае жыхаркі Варвары Леванавец пра прыезд польскіх навукоўцаў на Замкавішча і пра страчаны надпіс на вялікім камені каля поля Гараднога. Больш грунтоўна даследаваннем археалагічных помнікаў на тэрыторыі Заходняй Беларусі сталі займацца савецкія навукоўцы пасля заканчэння Другой сусветнай вайны.

Археалогія Гарадной. Абломкі суднаў і руны на Княжым камені

Вікінгі валочаць ладдзю

Валер Кісель

Гарадная, назва колішняга мястэчка, нібы падказвае нам, што некалі тут было ўмацаванае гарадзішча. Напраўду, апісанне заснавання мястэчка ў 1592 годзе беспасярэдне паказвае на месца заснавання: остров ГороднЫй, урочышчэ Городышчэ.[1] Першапачаткова мястэчка называлася Воля Гарадная [2], потым першае слова адпала, а прыметнікавая назва «Гарадная» ў жаночым родзе паспяхова перажыла спробы расійскіх чыноўнікаў 19 ст. і польскіх улад 20 ст. перайначыць назву на сярэдні род: «Городно», «Городное».

Городная как туристская дестинация

УДК 908

Историко-культурный потенциал туристской дестинации¹ «Городная»

Г.Ф.Вечорко, Полесский государственный университет,

Georgij–Vechorko@yandex.ru

Ключевые слова: Региональный туризм, Городная, история, культура, городище, замковище, удельное княжество, «трубы городенские», местечко, Магдебургское право, герб в виде головы лося, городнянские церкви, суды за свободу и право на землю, мещанская управа, городнянское гончарство, городнянское еврейство, памятник советским воинам, современный центр гончарства, усадьба гончара, международные пленэры гончаров, туристические артефакты, инфраструктура.

Городная: неоднократно возрожденная из пепла

Г.Ф. Вечорко
Полесский государственный университет, Georgij–Vechorko@yandex.ru

Нынешняя деревня Городная Столинского района является достаточно древним поселением. Многие авторитетные исследователи рассматривают её как бывший древнерусский (дреговичский) город Городно, как центр удельного Городенского княжества в междуречье Стыра и Горыни. Например, в знаменитом издании «Россия. Полное географическое описание нашего Отечества» под ред. В.П.Семенова (1905.–9т.) читаем:

Фенамен Гарадное

…10. Фенамен Гарадное выяўляецца ў наступным:
1) У 1579 г. Гарадная атрымала магдэбургскае права, якое было пацверджана ў 1670, потым у 1753 гг. Магдэбургскае права з’яўлялася юрыдычным замацаваннем поспехаў гараджан у барацьбе за самастойнасць. Яно давала правы гораду на самакіраванне. Адзначым, што ў ХІV–ХVІ стст. ў Беларусі атрымалі магдэбургскае права 29 гарадоў, у тым ліку на тэрыторыі Брэсцкае вобласці – 8. Гарадная атрымала магдэбургскае права чацвертым па ліку горадам на Берасцейшчыне (пасля Берасця – 1390 г., Высокага – 1494 г., Каменца – 1518 г.). З гэтага вынікае, што Гарадная да таго часу мела багатыя гарадскія традыцыі, паколькі на пустым месцы нічога ўзнікнуць не можа.