Валынскі кірмаш і гліняны конік з Гарадной

Гліняныя цацкі з Гарадной
(кадр з фільма, 1935)

Слова пра коней 

(фрагмент паэмы)

Юзаф Лабадоўскі

[...]

IX

У драбінаў рыпенні і ў людской размове

вусатыя, апаленыя твары рояць

стальмахоў з-над Гопла, пчаляроў з Валыні.

Як лугі квяцістыя выстаўлены ў скрынях 

пухнуць хусткі чырвана, красныя паркалі,

лёнаў серабрыстых як раней канвалій,

Білгарай прыехаў, хваліцца сітамі.

1938. Палескае ганчарства

Дзмітрый Георгіеўскі, 

захавальнік Палескага музея[1]

На Палессі[2] ёсць колькі асяродкаў, дзе народ займаецца ганчарствам. Найбольш вядомыя як буйнейшыя асяродкі: Гарадная ў Столінскім павеце і павятовае места Пружана. Меншае гаспадарчае значэнне мае Ружана ў Косаўскім павеце. Выгасла ганчарства ў Пагосце Загародскім (Пінскі павет), дзе цяпер вырабляюцца гліняныя гаршкі толькі на замову.

Саматужны ганчарскі промысел існуе на Палессі ад вельмі даўніх часоў і прасякнуты надзвычайным кансерватызмам, як з гледзішча тыпаў посуду, так прылад і спосабаў вытворчасці. Ганчарны круг – тыповы варштат працы – не змяняецца сотні гадоў.

3 гісторыі гарадзенскай керамікі

Гарадзенскі ганчар Я. Мірановіч.
1912 г. Фота І. Сербава

С. А. МІЛЮЧЭНКАЎ, 

навуковы супрацоўнік ІМЭФ АН БССР

3 даўніх часоў над палескай вёскай Гарадная Столінскага раёна нярэдка надвячоркам мільгалі вогненныя водбліскі. Дзіўнае відовішча стварала мноства распаленых горнаў тутэйшых ганчароў.

Гарадзенцы забяспечвалі сваімі вырабамі амаль усё Цэнтральнае і Усходняе Палессе. Традыцыйным месцам продажу служыў кірмаш у Пінску. Адсюль вырабы траплялі пры дапамозе перакупшчыкаў і ў Цэнтральную Беларусі». Гарадзенскую кераміку здаўна ведалі не толькі на Беларусі. У пачатку XIX ст. яна карысталася попытам у Кіеве, Вільні, Варшаве. У Вільні яе называлі «целяханскай» (па аналогіі з целяханскім фаянсам). Уладальнік Віленскай ювелірнай фабрыкі Вагнер плавіў срэбра ў гарадзенскіх гаршках і хваліў іх за высокую тэрмічную ўстойлівасць.

Колекція городенської кераміки в Києві

Діана Копйова

Колекція городенської кераміки в збірці Національного музею народної архітектури та побуту України

Вечорко О.П. - автор колекції

Полісся – давня етноконтактна зона між українцями та білорусами. У пізньому середньовіччі північна частина населення Прип’ятського Полісся разом із подвинсько-дніпровською людністю склала етнічний простір сучасної Білорусі [8, 69]. Відповідно південна частина поліських автохтонів тяжіла до українського етнічного масиву. За даними дослідників кінця ХІХ – початку ХХ ст. українське населення мешкало в Пружанському, Кобринському, Брестському повітах Гродненської губернії та в південних частинах Пінського та Мозирського повітів Мінської [1, 97,99; 5, 12; 18, 65-166].

Під час утворення Національного музею народної архітектури та побуту України (далі – НМНАПУ) архітектори і етнографи досліджували і землі українсько-білоруського порубіжжя. Перші експедиції в цьому напрямку відбулися 1974 року. Предметом наукових зацікавлень дослідників були особливості традиційної народної культури та архітектури Полісся. Результатом цієї роботи стало створення частини експозиції «Полісся», комплектування фондової колекції та низка публікацій [3; 4; 14].