18/03/2015

1776. Вячысты ліст Леўку Кісялю з братамі на зямлю ў Себятынцах

Прадажны вячысты ліст Леўку, Грыцу і Данілу Кісялям, 9 траўня 1776

Пячатка магістрата Гарадной

Гарасым, Іван, Онысько Андрухі сяла Радчыцка дзяржавы Яго Каралеўскае Міласці ясна чыняць і вызнаюць самі на сябе або гэтым дабравольным прадажным вячыстым лістом:
Што мы, Гарасым, Іван, Онысько Андрухі, маючы бацькаўшчыны сваёй уласнай моргавай зямлі сенажаці адзін морг на ўрочышчы ў Себятынцы Лесе ад мяжы адным бокам самі ад сябе, а з другога боку ад Ярахава Себятынца, трэцім бокам ад Майсея Капыльца, гэтую зямлю мы прадалі гарадэнскім мяшчанам Леўку, Грыцу, Данілу Кісялям ім самім, жонкам, і дзецям, і нашчадкам іх за поўную суму грошай 30 злотых літоўскае лічбы.

17/02/2015

1798. Допыт Дмітра Кісяля

Копы сена. Вечар. Мастак А.Максымчук
Актавая крыніца

1798 года декабря 2 дня в присудствии Пинского Нижнего Земского суда заседателя Михаловского обще с ратманом [Пинского] городового магистрата местечка Городна словесный судья Дмитрий Кисель по делу забора сена и ржи фольварка Колодной посессора Дановского допрашиван и показал.
Дмитрием его зовут Дмитриев сын Кисель, местечка Городной мещанин и словесного суда судья. С роду имеет 45 лет, веры униатского исповедания,

06/02/2015

Городная в годы войны

Г.Ф.Вечорко
Полесский государственный университет
г. Пинск, Республика Беларусь

  Общеизвестным историческим фактом является то, что в деревне Городная Столинского района во время Великой Отечественной войны располагался немецкий военный гарнизон, а в 1943-1944 годах проходила линия фронта наступавшей Красной армии. С южной стороны села, по возвышенным местам до сих пор остались следы немецкой линии окопов. А чуть дальше, в лесу, напротив и вдоль немецкой линии обороны можно при желании и сейчас найти следы окопов и землянок Красной армии.

30/01/2015

3 гісторыі гарадзенскай керамікі

Гарадзенскі ганчар Я. Мірановіч.
1912 г. Фота І. Сербава
С. А. МІЛЮЧЭНКАЎ
навуковы супрацоўнік ІМЭФ АН БССР

3 даўніх часоў над палескай вёскай Гарадная Столінскага раёна нярэдка надвячоркам мільгалі вогненныя водбліскі. Дзіўнае відовішча стварала мноства распаленых горнаў тутэйшых ганчароў.
Гарадзенцы забяспечвалі сваімі вырабамі амаль усё Цэнтральнае і Усходняе Палессе. Традыцыйным месцам продажу служыў кірмаш у Пінску. Адсюль вырабы траплялі пры дапамозе перакупшчыкаў і ў Цэнтральную Беларусі». Гарадзенскую кераміку здаўна ведалі не толькі на Беларусі. У пачатку XIX ст. яна карысталася попытам у Кіеве, Вільні, Варшаве. У Вільні яе называлі «целяханскай» (па аналогіі з целяханскім фаянсам). Уладальнік Віленскай ювелірнай фабрыкі Вагнер плавіў срэбра ў гарадзенскіх гаршках і хваліў іх за высокую тэрмічную ўстойлівасць.

29/01/2015

1664. Фундуш Млоцкага на царкву ў Радчыцку

1912. Каваны крыж з Радчыцка.
Фота І. Сербава
Акт фундушу Млоцкага на Радчыцкую царкву

Року 1779 м-ца красавіка 1 дня

На ўрадзе Яго Каралеўскае Міласці перад гродскімі актамі Пінскага павета і мною, Юрыем Рыгорам Станіславам Наздрыною Плотніцкім, земскім і гродскім рэгентам таго ж павета прысяжным, з’явіўшыся асабіста Пётр Аляшкевіч, пісар двара біскупа Пінскага і Тураўскага, гэты фундуш ад, некалі, Яна Кароля Млоцкага, пінскага старасты, на Радчыцкую царкву нададзены, да актаў з прапановаю падаў, просячы мяне, рэгента, каб быў у гродскія кнігі пінскіх вячыстых спраў прыняты і ўпісаны. Таксама я, рэгент, гэты фундуш прыняўшы, у кнігі слова да слова ўпісаць дазволіў, са зместу якога вынікае наступнае:

27/12/2014

1666. Фундуш Яна Кароля Млоцкага на Гарадэнскую царкву

Акт фундушу яснавяльможнага Млоцкага на Гарадэнскую царкву

Року 1779 м-ца красавіка 1 дня

На ўрадзе Яго Каралеўскае Міласці перад гродскімі актамі Пінскага павета і мною, Юрыем Рыгорам Станіславам Наздрыною Плотніцкім, земскім і гродскім рэгентам таго ж павета прысяжным, з’явіўшыся асабіста Пётр Аляшкевіч пісар двара біскупа Пінскага і Тураўскага, гэты фундуш ад пана Яна Кароля Млоцкага, пінскага старасты, Гарадэнскай царкве некалі нададзены, да актаў паводле прапановы падаў, просячы мяне, рэгента, каб быў у гродскія кнігі пінскіх вячыстых спраў прыняты і запісаны. Таксама я, рэгент, гэты фундуш прыняўшы, у кнігі слова да слова ўпісаць дазволіў, са зместу якога вынікае наступнае:

18/12/2014

1934. Жыдоўскае насельніцтва мястэчка Гарадной

Мужчына на здымку - Іцхак Губерман,
гандляр з Гарадной
А. Цынамон, Л. Шлямовіч
Асноўны матэрыял для цяперашняе працы дало даследаванне жыдоўскага насельніцтва мястэчка Гарадной шляхам анкетавання, скіраванага да кожнае асобнае сям’і (гаспадарчае суполкі).
Пытанні анкеты тычыліся прафесійных дачыненняў, крыніц утрымання, працы сямейнікаў і іншых звязаных з тым праблем. Даследаванне не мела на мэце схематычнае тлумачэнне прафесійнае структуры, а высвятленне крыніц утрымання; бо мы лічыліся з тым, што асабліва ў малым мястэчку адна і тая ж асоба часта чэрпае ўтрыманне з колькіх крыніц і залічэнне яе да аднае прафесіі без уліку іншых заняткаў, якімі займаюцца, адносна крыніц даходу, было б спрашчэннем жывое рэчаіснасці.
Даследаванні былі праведзеныя ў 15 малых мясцовасцях, мястэчках, у якіх колькасць жыдоўскіх сямей вагаецца ў межах ад 100 да 200.

14/11/2014

1660. Напад казацкае харугвы Захар’яша Чацвяртынскага на Гарадную


«Каб ніводзін жаўнер з Кароны Польскае ва ўладанні ВКЛ не ўступаў і мяжы не пераходзіў»

1660 год стаў для Літвы-Беларусі пераломным у 13-гадовай вайне з Масковіяй (1654-1667). 28 чэрвеня 1660 года аб’яднанае войска літоўскага гетмана Паўла Сапегі і рускага («галіцкага») ваяводы Стафана Чарнецкага разбіла групоўку царскага ваяводы Хаванскага пад Палонкай і да зімы вызваліла большую частку краіны. Аднак пачатак года не абяцаў ніякае надзеі. У студзені расейцы захапілі Берасце. У сакавіку падышлі да Ляхавіцкага замка. Гэта была апошняя фартэцыя літвінаў, якая так і не была ўзятая ворагам. Краіна была амаль што цалкам акупаваная маскавітамі, з павятовых цэнтраў у Літве вольным ад непрыяцеля застаўся толькі Пінск,

20/10/2014

1660. Акт рэестру шкод у Кігіраўскім войтаўстве, паробленых кароннаю харугваю

21.05.1660
Лета отъ нароженья Сына Божого тысеча шестсотъ шестдесятого м-ца мая двадцать первого дня
На въраде кгродскомъ въ замъку гдарскомъ Пинскомъ, передо мною Войтехомъ Зеленскимъ, стольникомъ и подстаростим пинскимъ, одъ вельможного его милости пана Яна Кароля Млоцкого Пинъского, Гелметъского старосты, установленымъ, ставшы очевисто Янъ Серъницъкий и Янъ Анъкудовский, Енералове повету Пинъского, Реестръ почыненых шкодъ одъ жолънеровъ Яснеосвецоного Княжати его милости Захарыяша Четвертенъского[1] въ местечку Городъной и селах в войтовстве К[и]гировъскомъ, в держанью вельможного его милости пана Яна Кароля Млоцкого, пинского, гелметъского старосты, будучомъ, въ повете Пинскомъ лежачомъ, ку акътыкованью до книгъ кгродъских пинъскихъ подали тыми Словы:

07/10/2014

Легенда про цэркву і сэм городэнцув


І от гналі людэй бітъі так, як нêмец гнав жідôв.

Варвара Леоновец (народъіласа в 1927, дочка Сэмена Пешка «Бородая»)

на карточках: дрэворъіт Ёвхіма Мініна і гозэро Татарське Стôйло
Колі робілі старую цэрков, это які гôд нэ знаю, ну як було нашэствіе татар, то в Городнôй вібілі конъі озэро. Озэра нэ було. Но як сталі татары татары наêхалі сюды – так воны вібілі озэро. Там була цэ́рква – такая каплічка, то татары спалілі тую, а зробілі собê мечэту. Ото́ старая цэ́рква – это мечэта! Но пръі цару пръіробілі алтар, а пръі Польшчъі пръітвора. К этуй цэркві. Это цэ́рква нэ наш нарôд робів. Наш нарôд робів, но робілі еê чотырнаццать чоловêк, і на Рэвнъіку рêзалі лêс. Там тэсалі, на пле́чах носъілі, дажэ кôньмі нэ возъілі, а носъілі наші людъі на плеча́х этэе дэрэво. Зробілі эту мечэту.

17/09/2014

Городная как туристская дестинация

УДК 908
Историко-культурный потенциал туристской дестинации1 «Городная»
Г.Ф.Вечорко, Полесский государственный университет,

Ключевые слова: Региональный туризм, Городная, история, культура, городище, замковище, удельное княжество, «трубы городенские», местечко, Магдебургское право, герб в виде головы лося, городнянские церкви, суды за свободу и право на землю, мещанская управа, городнянское гончарство, городнянское еврейство, памятник советским воинам, современный центр гончарства, усадьба гончара, международные пленэры гончаров, туристические артефакты, инфраструктура.

03/09/2014

1803. Рэпліка Фелікса Абрамоўскага ў абарону Гарадной

Фелікс Абрамоўскі
30 студзеня 1803 года
Камісарскі суд у мястэчку Гарадной
Тлумачэнне
З боку славэтных Дмітра Кісяля старасты, Якава Пешкі славеснага суддзі, усіх мяшчан мястэчка Гарадной.
У самой справе
З іх сіяцельствам князем Грыгорыем і Аляксандраю з князёў Рэпніноў Валконскімі генераламі ад кавалерыі, сужэнцамі, спадкаемцамі нябожчыка князя Мікалая Васільевіча Рэпніна фельдмаршала,

18/08/2014

Городэнські песнê (Городенские песни)

Ольга Пêшко

Ой зацвіла да й калінонька в лузъі…

(Это старъінна-старъінная пêсьня, вôн (батько) съільно-съільно красъіво спевав)

Ой зацвіла да й калінонька в лузъі ж
Чого моя да й голôвонька в тузъі

Чого ж моя да й голôвонька в тузъі ж
Шчо й поламаласа да й полічэнька в плузъі

Ой чъі мнê ж статъі да й поліцу ж тэсатъі
Чъі мнê на всю ночку до девчъінъі дръібатъі

Cкачать Ой зацвіла да й калінонька в бесплатно на pleer.com

19/07/2014

Гарадная 1592-1863. Кроніка літоўскага мястэчка

Валер Кісель
Гарадная – літоўскае мястэчка. Як такое можа быць? – спытае паспаліты чытач. І праўда – сёньняшняя Літва аж за 300 км на поўнач ад Гарадной! Але так было не заўсёды, а для маштабу нашае гісторыі дык было зусім нядаўна. Па-першае, мястэчка Гарадную заснаваў на тэрыторыі Вялікага Княства Літоўскага ў 1592 року пінскі стараста як прадстаўнік дзяржаўнае ўлады гэтае краіны дзеля забесьпячэньня вялікага абшару Літвы ганчарным посудам. Па-другое, вялікія князі літоўскія надавалі Гарадной асноўны дакумэнт, якім ганарыліся гарадэнцы – прывілей на майдэборскае права.  Па-трэцяе, ад свайго пачатку Гарадная  жыла паводле Літоўскага Статуту, жывая гаворка гарадэнцаў дагэтуль вельмі блізкая да мовы Статуту, здаецца, нават бліжэй за беларускую мову. Па-чацьвертае, у Гарадной з часам усталявалася грэцкая царква ў «сьвятой Вуніі» з Рымам як і пераважна паўсюль у тадышнім ВКЛ. Па-пятае, у лёсе Гарадной гралі лёсавызначальную ролю славутыя літвінскія роды: Радзівілы, Агінскія, Бутрымовічы, Орды, Скірмунты ды інш. Чаму завяршэньнем літоўскага часу я ўмоўна пазначыў 1863 год, а не 1793 – другі падзел Рэчы Паспалітае?

11/06/2014

1982. Чым заклапочаны майстры з Гарадной…

М. Шаўцова

Амаль усе жыхары вёскі Гарадной Брэсцкай вобласці спрадвеку займаліся вырабам глінянага ганчарнага посуду. Цікава, што нават дзяўчаты адмаўляліся выходзіць замуж за хлопцаў да таго часу, пакуль жаніх не навучыцца працаваць на ганчарным крузе. Славілася кераміка вёскі Гарадной не толькі ў Беларусі, але і далёка за яе межамі. Пра гэта сведчыць багатая экспазіцыя краязнаўчага музея ў Пінску, дзе экспануюцца шарападобныя глякі, гаршкі, слоікі, спарышы, міскі, макацёры і іншы гліняны посуд, выраблены з высакаякасных мясцовых светлых глін гараднянскімі майстрамі.